Digi-bru-taal

Jan Boer Wageningen Verhalen Digibrutaal

De wereld verandert. Dat is altijd al zo geweest, geen dag hetzelfde, altijd maar doorontwikkelen, uitvinden en verbeteren.

Je woonde met je dierbaren lekker ongestoord in je knusse huisje en je kon rustig je gang gaan achter je voordeur. Niemand die je stoorde of stiekem over je schouder meekeek. Het begrip ‘privé’ was zó vanzelfsprekend. Je had je eigen dingen en gedachten, waar geen mens iets mee te maken had.

Zoals gezegd: tijden veranderen. Van het analog(isch…)e tijdperk wandelen we nu inmiddels het digitale tijdperk binnen, of we het willen of niet. Oh, wat is dat toch allemaal handig, dat is geweldig! Zó makkelijk! Je hoeft geen brief meer te schrijven, welnee! Dus niet door de kou naar de brievenbus. Je stuurt heel simpel een e-mail, of nog beter: je stuurt appjes. Via websites gaat het natuurlijk ook heel makkelijk. Geen gesjouw met zware boodschappentassen, je gaat ontspannen naar de webshop. Boeken uit een boekwinkel? Ouderwets! Naar bol.com. Klik op de muis en het boek ligt morgen in de bus. Supermarkt? Ouderwets. AH brengt het naar je toe. Webshops: al die busjes komen het brengen. Druk op de weg! Zó makkelijk allemaal!

Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Maar… er zit een keerzijde aan deze gemaksmedaille, dat is de ongemakkelijke andere kant. Wàt je ook doet, waar je ook bent: je laat je sporen achter op internet. Dat is kaasje voor talloze digitale spoorzoekers. Dat is digitaal goud waarmee veel geld te verdienen valt. Daar duikt het begrip ‘algoritme’ op. Alles wat je op internet doet, gaat er nooit meer af en wordt onthouden. Die algoritmes zorgen ervoor, dat men heel goed jouw internetgedrag kan zien. Daar stelt men zich op in en daar verzamelt men veel gegevens van jou.

Privé? Dat is een uitstervend begrip. Nieuwe generaties groeien op zonder ooit te weten wat privé is. In China is men daar al heel ver mee. De Chinese president Xi Jinping wil grip houden op al zijn landgenoten. Hoe hij dat doet? Heel gezellig! Mao pompte tijdens de Culturele Revolutie het rode boekje in de koppies van de Chinezen: analoog. Xi is zo lief: hij liet een app ontwikkelen. Deze app is de ‘populairste’ van China. Elke dag krijgen tientallen miljoenen gebruikers een ‘gouden quote’ van Xi op hun smartphone binnen. Ze kunnen dan zijn speeches terugkijken en quizvragen over zijn heerschappij beantwoorden en dat alles volgens een puntensysteem: een filmpje over Xi’s bezoek aan Frankrijk bekijken levert één punt op, een quiz foutloos beantwoorden tien punten. Die kun je dan weer inwisselen voor bijvoorbeeld kortingen op restaurants of toegangskaartjes voor bezienswaardigheden. Maar….. de app is meer dan een leuk speeltje. Bedrijven beoordelen hun werknemers op basis van hun dagelijkse scores om zo in de gunst te komen bij de overheid. Chinese scholieren klagen op internet dat ze door de directie zijn gestraft omdat ze weinig punten haalden. Ambtenaren moéten meedoen. Met weinig punten worden mensen afgerekend: moeilijk een hypotheek krijgen of een baan. De deur naar de digitale dictatuur is in China geopend…. Ach, en elke dag wordt jouw gezicht tig keren gezien en geregistreerd.. meer camera’s dan bomen!

En wij dan?

Misschien vind jij wel ergens een leuke, handige gezondheids-app, waarmee je gegevens van jezelf kunt zien en bijhouden. Dat kan stimulerend werken om verder te werken aan een gezond lijf. Maar dan …. blijken er tóch stilletjes gegevens van jou vastgelegd te worden. Die worden opgepikt door bedrijven om daar hun ‘voordeel’ mee te doen. Ze verkopen jouw gegevens, verdienen daar veel geld mee en … hup… daar komen op maat gesneden reclames op je af. Hoe lang moeten we nog wachten, voordat bijvoorbeeld zorgverzekeraars deze gegevens gebruiken om met jou af te rekenen? Goede, gezonde, gegevens op jouw app? Dan ga je wellicht minder betalen. Vallen de resultaten tegen of zijn er problemen? Ja, dan zul je misschien meer premie moeten betalen… We wachten het maar af. De Chinezen zijn ons voor, maar misschien worden wij wel een goede tweede in het volgen van jou…..  Ach, men weet alles allang van je. Geen muur of deur, die dat nog tegen kan houden. Privacy? Voorlopig alleen nog op het toilet. Maar denk om de geur..!